Autor: krzysztof.schoeneich

Obrazy przedstawiające lekcje anatomii były zamawiane przez cechy chirurgów w XVII wieku przede wszystkim jako symbole statusu a osoby uwidocznione na obrazie słono płaciły, żeby się na nim znaleźć.  Na obrazie van Mierevelta członkowie gildii ubrani w typową dla XVII wieku w Holandii czarną odzież z dużymi białymi kołnierzykami. Drobne detale podkreślają warunki panujące podczas lekcji anatomii: wokół rozciętego ciała widzimy świecę, palące się kadzidło i dwóch członków cechu trzymających gałązki ziół, aby przeciwdziałać niewątpliwie nieprzyjemnemu zapachowi gnijących zwłok. W tamtych czasach chirurgia była czymś zupełnie innym niż medycyna i była traktowana raczej jako  rzemiosło. Z braku dostępnych dziś form znieczulenia, zabiegi chirurgiczne były zawsze tak krótkie, jak to tylko możliwe, a zwykle (na szczęście dla pacjenta) zbyt szybkie, by artysta uchwycił je na obrazie. Niebezpieczeństwo infekcji było olbrzymie. Chirurdzy polegali w dużym stopniu na  swojej wiedzy anatomicznej, której uczyli się podczas sekcji zwłok takich jak ta na obrazie. Obraz został zamówiony przez cech chirurgów w Delft u czołowego malarza miasta, Michiela van Mierevelda w 1617 roku.

Kobiecy model anatomiczny wykonany z  kości słoniowej – figurki tego typu były popularne w XVII i XVIII wieku i prawie zawsze były przedstawiane jako będące w ciąży. Na tym przykładzie płód jest pokazany z pępowiną wykonaną z czerwonej nici. Widoczne są również płuca, serce, wątroba i nerki. Takie modele anatomiczne z kości słoniowej zwykle występowały w parach: męskich i żeńskich. Narządy wewnętrzne nie są wykonane zbyt szczegółowo, więc jest mało prawdopodobne, aby model był używany do nauczania medycyny. Figurka została prawdopodobnie stworzona, aby uczyć młode pary lub położne o anatomii i ciąży. Model jest częścią zbiorów londyńskiego Wellcome Collection.

Obraz przedstawia dr. Ruyscha ( w kapeluszu), chirurga i anatoma,  demonstrującego kanał pachwinowy na pozbawionym skóry lewym udzie zwłok. Scena rozgrywa się w teatrze anatomicznym amsterdamskiego cechu chirurgów. Ruysch otoczony jest sześcioma innymi chirurgami, z których każdy słono zapłacił za przywilej umieszczenia go na tym  malowidle. Posągi w tle to Apollo i Asklepios, starożytni bogowie medycyny. Fizyczne oznaki początkowego rozkładu zwłok, widoczne w innym słynnym dziele o podobnej tematyce z tego okresu, „Lekcji anatomii dr Tulpa”  Rembrandta (poczerniałe usta i palce u nóg, pożółkłe ciało) – są nieobecne na obrazie Ruyscha. Śmierć została zmarginalizowana, a piękno ludzkiego ciała zostało wręcz wyeksponowane. Obraz bardziej przypomina przedstawieniu śpiącego pacjenta na stole operacyjnym niż martwe ciało poddane sekcji. Ciało Czytaj dalej „A. Backer„Lekcja anatomii dr Frederika Ruyscha”, 1670, Amsterdam Museum”

Kiedy  Enriqe Simonet odwiedził Rzym pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku, chciał namalować coś, co uchwyciłoby ducha postępu naukowego. Odwiedził kostnicę, gdzie lekarz przeprowadzał sekcję zwłok młodej kobiety znalezionej w Tybrze. W 1890 roku namalował obraz na podstawie swojej wizyty i nazwał go „La Autopsia” (Autopsja), zmieniony później na „Anatomia Serca”. Nie wiadomo kim była piękna kobieta wyłowiona z Tybru – przyjmuje się że była prostytutką ale nie ma na to dowodów. Na obrazie widać szereg kontrastów –  młodość pięknej kobiety i starość lekarza – patologa przeprowadzającego sekcję jej zwłok. Życie i śmierć, czerń i biel. Artysta bardzo realistycznie namalował obraz, który pokazuje wartość ludzkiego ciała dla nauki. Jednak wydaje się że lekarz jest całkowicie obojętny na śmierć młodej kobiety i traktuje ją jedynie jako źródło organów do pracy naukowej.