Historia Katedry Anatomii Opisowej sięga czasów Wydziału Akademicko-Lekarskiego i Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1809-1831).  W okresie tym zajęcia odbywały się w dawnym budynku pojezuickim na Starym  Mieście, gdzie na niewielkiej przestrzeni, obok siebie znajdowały się prosektorium, sale wykładowe oraz gabinet anatomiczny z pokaźną kolekcją preparatów ludzkich i zwierzęcych. Najbardziej znanym anatomem był prof. Marcin Roliński, który słynął z pracowitości i staranności, nie cieszył się jednak sympatią u studentów ze względu na szorstki charakter i surowość podczas egzaminów.

Po utworzeniu Akademii Medyko-Chirurgicznej i Szkoły Głównej kierownikiem Katedry i Zakładu Anatomii został Ludwik Maurycy Hirszfeld (1814-1876) – wykształcony w Paryżu doskonały preparator oraz autor atlasu anatomii układu nerwowego wydanego w wersji francusko i angielskojęzycznej. Kontynuował on też pracę w czasach funkcjonowania Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, po kilku latach zastąpił go jednak absolwent Akademii Wojskowo-Lekarskiej w Petersburgu, oceniany bardzo surowo przez warszawskich słuchaczy Michaił Dmitriewicz Czausow. Nie przeszkodziło mu to jednak dwukrotnie pełnić funkcji dziekana Wydziału Lekarskiego w latach 1887/1888 i 1900/1901. Kolejni kierownicy Katedry: Siemion Nikanorowicz Jaszczinski, Tichonow oraz Buszmankin nie wyróżnili się żadnymi wybitnymi osiągnięciami naukowymi, choć akurat Jaszczinski pozostawił po sobie pokaźny dorobek publikacji.

Do początku XX w. teatr anatomiczny znajdował w sąsiedztwie dawnej siedziby Szpitala Dzieciątka Jezus przy ul. Zgoda.: „…był to amfiteatr o zwyczajnych ławach drewnianych starych i wyświechtanych; mógł pomieścić z górą stu słuchaczy, a że nasz kurs nie liczył nawet 30-tu, więc wyglądało pustawo. Notując, trzeba było zeszyt trzymać na kolanach i pisać skulonym, u szczytu tylko po obu stronach były jako zakończenia ław deski, na których można było rozłożyć zeszyt i oprzeć rękę po łokieć. Tu też siedziałem. Słuchalnię przedzielały od profesora balaski, za któremi był spory owalny, nerkowaty stół z masy naśladującej biały marmur. Stół obracał się na swojej podstawie, preparat więc na nim położony mógł być wygodnie przez studentów oglądany  bez ruszania się z miejsc”. Po przeniesieniu siedziby Szpitala w sąsiedztwo ul. Oczki, Nowogrodzkiej i Teodora (dzisiejsza Chałubińskiego) Zakład uzyskał nową siedzibę w bardzo nowoczesnym jak na ówczesne czasy gmachu Anatomicum.

 

W murach polskojęzycznego Uniwersytetu Warszawskiego Zakład Anatomii Opisowej został powołany w listopadzie 1915 roku. Była to pierwsza jednostka Oddziału Przygotowawczo – Lekarskiego (od 1916 r. Wydziału Lekarskiego) odrodzonej uczelni. Siedziba Zakładu mieściła się w tym czasie już w gmachu Anatomicum przy ul. Chałubińskiego 5. Kierownikiem Zakładu przez cały okres międzywojenny był prof. Edward Loth (1884-1944), jeden z najwybitniejszych anatomów i antropologów polskich. Dodatkowo anatomię układu moczowo-płciowego wykładał słynny chirurg prof. Leon Kryński, natomiast anatomię chirurgiczną Józef Grzybowski – młodszy brat słynnego dermatologa Mariana  Grzybowskiego.

Zakład był bardzo dobrze wyposażony. Oprócz sal ćwiczeniowych miał pomieszczenie do preparowania szkieletów, piwnice z basenami do konserwowania zwłok, bogatą bibliotekę, aparat Roentgena do nauki osteologii, epidiaskop, umożliwiający prezentację materiałów w powiększeniu a przede wszystkim słynne w świecie Muzeum Anatomiczne utworzone przez prof. Edwarda Lotha, zawierające jedną z najbogatszych kolekcji zakonserwowanych małp człekokształtnych i części miękkich Naczelnych. Niestety wiele zbiorów nie przetrwało II wojny światowej.

Kilka lat po wojnie odbudowano zniszczony gmach Anatomicum. Dzieło zmarłego tragicznie w czasie wojny prof. Lotha kontynuowało, w tym niezwykle ważnym dla warszawskiej medycyny akademickiej miejscu, następne pokolenie anatomów: Roman Poplewski, Witold Sylwanowicz oraz Ryszard Aleksandrowicz. Obecnie spadkobiercą tradycji Zakładu Anatomii Opisowej prof.  Edwarda Lotha jest Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej kierowany przez prof. Bogdana Ciszka.